[ Pobierz całość w formacie PDF ]
kostnieć, a następnie poczyna chylić się ku upadkowi. Nadchodzi dla niej jesień, za którą czai się
zimna śmierć.
Oznaką tej ostatniej fazy jest powolny zanik ideału, który był sokiem ożywczym duszy rasy. W miarę
jak ginie ten ideał, chwieją się w duszach wszystkie wierzenia religijne, polityczne i społeczne, które z
niego czerpały swą moc.
Wraz z zanikaniem ideału i zdrowej myśli naród zatraca swą spójność, jedność i siłę. Jednostki mogą
wprawdzie rozwijać swą indywidualność i inteligencję, ale równocześnie zbiorowy egoizm rasy
zostaje zastąpiony przez wybujały egoizm jednostek, którego najważniejszym skutkiem jest
wypaczanie charakterów i zanik zdolności do bezinteresownych czynów.
Jednolita całość zamienia się znowu w luzne zbiorowisko jednostek, utrzymujących się tylko
sztucznie przez pewien czas dzięki tradycjom i instytucjom. Rozdarci przez najsprzeczniejsze interesy,
nie potrafią sami sobą rządzić; domagają się, by ktoś kierował nawet najdrobniejszymi ich czynami.
Wraz z ostatecznym zatraceniem ideału umiera bezpowrotnie dusza rasy. Zamienia się wtedy w
bezduszne zbiorowisko jednostek i staje się tym, czym była na początku tłumem. Cywilizacja
zachwiana u swych zródeł staje się pastwą losu i przypadku. Rozpoczynają się rządy tłumów, a u wrót
państwa pojawiają się hordy barbarzyńców.
Mimo to cywilizacja długi jeszcze czas może błyszczeć pozorami świetności, może nawet wpływać na
nowo rodzące się cywilizacje, w których w czasach ich siły każdy wyczuje, co jest naleciałością z
zamarłej cywilizacji. Ale robactwo stoczyło już ten wspaniały gmach, który zawali się przy pierwszej
burzy.
Każdy więc naród w pogoni za ideałem przechodzi od barbarzyństwa do cywilizacji, a z
chwilą upadku ideału umiera. Tak wygląda bieg jego żywota.
Bibliografia
Dzieła Gustawa Le Bona: La vie. Physiologie hu-maine appliąuee d l'hygiene et d la medecine, 1872;
Recher-ches anatomiąues et mathematiąues sur les variations de volu-me du cerveau et sur leurs relations avec
Vintelligence) 1879; L'homme et les societes. Leurs origines et leur histoire, 2 t., 1880 -81; La civilisation des Arabes,
1884; Les civilisations de 1'Inde, 1886; Les premieres civilisations de 1'Orient, 1889; L'equitation actuelle et ses
principes: Recherches experimen-tales, 1892; Les monuments de l'Inde, 1893; Les lois psycholo-giąues de l'evolution
des peuples, 1894 (tłum. poi. Psychologia rozwoju narodów, 1897, 1898); La psychologie des foules, 1895, 36 wyd.
1929 (tłum. poi. Psychologia tlumu, 1899, 1930); La psychologie du socialisme, 1898; La psychologie de l'education,
1902 (tłum. poi. Psychologia wychowawcza, b. r. w.); L'evolution de la matiere, 1905; Uevolution des forces, 1907;
Psychologie politiąue et la defense sociale, 1910; Les opinions et les croyan-ces, 1911; La Revolution frangaise et la
psychologie des revolutionst 1912; Aphorisme du temps present, 1913; La vie des verite s, 1914; Enseignements
psychologiąues de la guerre europeenne, 1916; Psychologie des temps nouveauxt 1920; Le deseąuilibre du monde,
1924; L'evolution actuelle du monde, 1927; Bases scientifiąues d'une philosophie de l'histoire, 1931. Literatura; E.
Picard Gustave Le Bon et son oeuvre, 1909.
1
Por. moje prace: Psychologię politiąue Opinions et croyan-ces, Róvolution franęaise.
2
Gustaw Le Bon L'homme et les societes, 1881, t. 2, s. 116,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
